Pracownia projektowania scenografii teatralnej i operowej

prof. Paweł Dobrzycki

 

Celem zajęć projektowania scenografii operowej jest wprowadzenie w świat teatru muzycznego (lirycznego), w specyfikę inscenizacji i projektowania scenografii dla opery; kulturowe znaczenie teatru operowego, jego tradycja i współczesność; kształtowanie metody pracy nad inscenizacją form operowych, odrębność inscenizacyjna i scenograficzna teatru operowego; świadome pojmowanie teatru operowego jako syntezy sztuk: przenikanie i wzajemne oddziaływanie aspektów muzycznych, plastycznych, literackich; całościowe spojrzenie na dzieło teatru operowego; funkcja scenografa jako inscenizatora teatru muzycznego;

Poprzez opracowanie koncepcji inscenizacyjnej oraz zaprojektowanie scenografii do wybranego utworu operowego, studenci kształtują umiejętność wyrażania treści emocjonalnych i intelektualnych spektaklu przy pomocy cyklu obrazów scenicznych i dobranych odpowiednio środków plastycznych współbrzmiących z muzyką, tekstem libretta i ich interpretacją. Próbują kreować autorską wizję plastyczną dzieła – bez ograniczeń technicznych – w postaci projektów, które będzie można następnie zrealizować albo w teatrze operowym, albo w filmie muzycznym.

Pracując nad inscenizacją kształtują umiejętność doboru odpowiednich środków plastycznych, konwencji i stylów estetycznych właściwych dla projektowanego spektaklu. Kształtują swoją indywidualną metodę twórczą oraz świadomość oddziaływania konkretnych rozwiązań projektowych (na potencjalnych widzów). Uczą się umiejętności spójnej wypowiedzi jasno prezentującej koncepcję swego spektaklu i wizji jego plastyki.

Każdorazowa korekta projektu i rozmowa ze studentem ma na celu sprawdzenie, na ile student zrozumiał poprzednią korektę, przyswoił poruszone podczas niej zagadnienia, przykłady czy konkretne informacje źródłowe i umiał je twórczo wykorzystać na kolejnym etapie pracy.

Do treści zajęć należy cykl wykładów gościnnych wybitnych reżyserów operowych (poza godzinami zajęć) na temat inscenizacji opery. Omówienie opery będącej punktem wyjścia dla pracy projektowej, jej możliwych interpretacji, zarysowanie sylwetki autora i tradycji inscenizacji jego dzieł. Oglądanie wybranych fragmentów istniejących zapisów słynnych i znaczących realizacji „wybranego utworu operowego”; Wskazanie odpowiednich tekstów źródłowych, inspirujących zjawisk kulturowych i artystycznych; Dyskusja nad koncepcją inscenizacyjną – co dziś może znaczyć i jakie treści może przekazywać “wybrany utwór operowy”;

Każdy projekt jest prowadzony indywidualnie w celu uzyskania jak najszerszego spektrum rozwiązań, pokazujących studentom heurystyczne możliwości rozwiązań.

Literatura podstawowa :                                                                                                                        Wybrane teksty dotyczące oper i sylwetki kompozytora, np. monografia Abrechta Schweitzera „Mozart”; Odpowiednie filmy i spektakle wybranego na zajęciach utworu na DVD; zasoby internetowe dotyczące opery; opracowania dotyczące oper, np. ”1001 oper” Piotra Krajewskiego w dwóch tomach; dostępne pozycje z zakresu historii opery, historii inscenizacji i analizy muzykologicznej oraz teatrologicznej konkretnych oper.

Projektowanie scenografii teatralnej jest połączeniem elementów wykładu, seminarium i korekt ćwiczenia projektowego, w zależności od indywidualnych potrzeb studentów i zaawansowania projektów. Tematy wykładów krążą wokół treści dzieła literackiego będącego podstawą pracy projektowej, zjawisk kulturalnych, tła historycznego, tradycji inscenizacyjnej itp. oraz będących szeroko traktowaną odpowiedzią na pytania studentów i ich problemy występujące podczas pracy koncepcyjnej; następnie mają miejsce dyskusje nad wstępnymi propozycjami studentów – koncepcje i szkice poszczególnych studentów są podstawą do dyskusji (forma seminarium) i poruszania tematów ogólnej natury (problemów projektowych tyczących wszystkich studentów) w gronie studentów całego roku, dotyczy to także korekt częściowo już zaawansowanych projektów – co oszczędza czas, nie każdy musi mieć w tej sytuacji indywidualną korektę na każdych zajęciach; ostatnim etapem są wyłącznie indywidualne korekty, pozwalające studentowi na nieskrępowane rozmowy i pytania.

Korekta indywidualna służy zarówno zaawansowanej korekcie pracy projektowej, jak i „intymnym” rozmowom służącym rozwojowi studenta, konkretyzującym kierunki jego dalszej pracy.

Studenci wykorzystują temat i strukturę dramatyczną sztuki dla stworzenia koncepcji projektu autorskiego dzieła scenicznego; następnie aliterackiego szkicu scenariusza w postaci krótkiego opisu szeregu obrazów scenicznych lub szkicu tzw. storyboard’u; tworzą projekty przekazujące pełną autorską wizję inscenizacji i wizji plastycznej utworu. Podejmują próbę uzyskania poprzez analizę tekstu dramatycznego odpowiedzi na fundamentalne dla dzisiejszego twórcy pytanie o relacje pomiędzy artystą a otaczającym go światem. Kształtują wyrażenia swego stosunku do rzeczywistości i określenia miejsca i znaczenia artysty w niej, jego posłannictwa oraz sensu i możliwości działania, analiza relacji artysta – świat otaczający.

Elementem zajęć jest omówienie tekstu będącego punktem wyjścia dla pracy projektowej, jego możliwych interpretacji, zarysowanie sylwetki autora i tradycji inscenizacji jego dzieł; Wskazanie odpowiednich tekstów źródłowych, inspirujących zjawisk kulturowych i artystycznych; Dyskusja nad koncepcją inscenizacyjną; Korekty szkiców i projektów studentów: każdy projekt jest prowadzony indywidualnie w celu uzyskania jak najszerszego spektrum rozwiązań, pokazujących studentom heurystyczne możliwości rozwiązań.

Literatura podstawowa : Wybrane teksty i albumy wiążące się wprost lub ogólnie z treściami tekstów i koncepcją spektaklu, wybrane teksty na temat konkretnych zjawisk kulturowych bądź artystycznych.

Przykłady: Marta Fik „Konwencje teatralne”; Bablet „Teatr XX wieku”; Odpowiednie filmy i spektakle na DVD; wybrane eseje teatralne i teoretyczne Jana Kotta, Erwina Axera, Michaiła Bachtina i innych; Z uwagi na brak na polskim rynku specjalistycznej literatury przeglądanie i komentowanie pozycji z prywatnej biblioteki prowadzącego. Zasoby internetowe dotyczące poruszanych problemów i ich ikonografia, periodyki teatralne oraz podstawowe pozycje literatury światowej np.: „Mistrz i Małgorzata” Bułhakowa.